Trẻ không chịu nói: Cảnh báo sớm để không bỏ lỡ "giai đoạn vàng"

Ngôn ngữ của trẻ không tự nhiên mà có, mà phải được “gieo mầm” từ chính sự tương tác với người lớn. Đây là lý do vì sao tình trạng trẻ chậm nói ngày càng phổ biến, nhất là trong thời đại mà nhiều bé lớn lên cùng điện thoại và TV.

1. Dấu hiệu cảnh báo sớm cha mẹ không nên bỏ qua


Ở mốc 18 tháng tuổi, nếu trẻ không chủ động giao tiếp, không bắt chước lời nói, không phản ứng với tên mình hay không dùng cử chỉ để biểu đạt mong muốn, cha mẹ cần đưa con đến đơn vị chuyên môn để kiểm tra. Đây là thời điểm “vàng” để can thiệp nếu có vấn đề ngôn ngữ.

Từ 18 đến 31 tháng tuổi, nếu trẻ không hiểu cử chỉ, chậm hơn nhiều so với các bạn cùng lứa, trẻ có thể đang rơi vào tình trạng chậm nói. Đặc biệt, nếu sau 31 tháng đến 5 tuổi mà tình trạng này vẫn tiếp diễn, trẻ có khả năng bị chậm phát triển ngôn ngữ – không thể tự bắt kịp dù môi trường học tập có tốt đến đâu.

2. Đừng đợi trẻ “tự biết nói” – Can thiệp sớm là cách tốt nhất

Nhiều cha mẹ cho rằng: “Đợi lớn sẽ nói được thôi” – điều này chỉ đúng với một số trường hợp rất nhỏ. Còn đa số trẻ sẽ khó khăn trong học tập, sinh hoạt, hòa nhập nếu để quá muộn. Giai đoạn trước 3 tuổi là thời kỳ não bộ phát triển mạnh, trẻ tiếp thu ngôn ngữ tự nhiên nhất.

3. Mốc 2 tuổi – đừng bỏ lỡ!
                    

Nếu trẻ 2 tuổi mà nói được dưới 50 từ đơn, chưa thể kết hợp 2 từ lại với nhau, hãy đưa trẻ đi khám ngay. Đây là thời điểm cực kỳ thuận lợi để can thiệp vì não bộ vẫn còn rất linh hoạt.

Ngoài ra, từ 9 - 10 tháng, trẻ đã có thể giao tiếp chủ ý bằng ánh mắt hoặc hành vi. Ví dụ: bé nhìn món đồ rồi nhìn bạn để “xin”. Nếu bé không có những dấu hiệu này, cha mẹ cần theo dõi sát và tìm đến chuyên gia nếu nghi ngờ khả năng ngôn ngữ của con có vấn đề.

4. Vì sao trẻ không chịu nói? – Đôi khi lỗi thuộc về người lớn
                  

Ngôn ngữ không thể phát triển nếu không được luyện tập. Rất nhiều trẻ bị “cướp mất cơ hội nói” vì:

• Cha mẹ vội vàng đáp ứng nhu cầu của trẻ trước khi bé kịp nói

• Giao con cho người giữ trẻ ít trò chuyện

• Cho trẻ xem TV, điện thoại quá nhiều

Tất cả những điều này khiến trẻ không có cơ hội, cũng không có nhu cầu phải giao tiếp.

5. Bố mẹ cần làm gì khi trẻ không chịu nói?
                      

Nếu trẻ có dấu hiệu chậm nói hoặc không chịu giao tiếp, cha mẹ cần:

• Học cách chơi cùng con: Dùng tranh ảnh, cử chỉ, giọng nói để dạy từ vựng một cách sinh động

• Kiên nhẫn và chủ động tạo cơ hội để con phải nói

• Chờ đợi con phản hồi, đừng nói thay

• Lặp lại lời con nói, bổ sung thêm từ ngữ đúng, không ép buộc

• Tạo môi trường giàu ngôn ngữ, hạn chế thiết bị điện tử

• Đọc sách, kể chuyện, hỏi – đáp hằng ngày

Hãy nhớ rằng: Não trẻ dưới 6 tuổi tuy chưa hoàn thiện nhưng cực kỳ nhạy bén với ngôn ngữ. Nếu để trôi qua giai đoạn này, khả năng học ngôn ngữ tự nhiên sẽ giảm dần.

6. Khi nào cần tìm chuyên gia?

Nếu sau một thời gian áp dụng các cách hỗ trợ tại nhà mà không có tiến triển, cha mẹ nên đưa trẻ đến bệnh viện hoặc trung tâm có đơn vị âm ngữ trị liệu để được đánh giá toàn diện. Việc phối hợp giữa chuyên gia y khoa, tâm lý và giáo dục sẽ giúp trẻ phát triển tốt nhất.

KẾT:
Ngôn ngữ là nền tảng để trẻ giao tiếp, học tập và xây dựng mối quan hệ xã hội. Nếu trẻ không chịu nói, cha mẹ đừng vội đợi, hãy hành động ngay. Phát hiện và can thiệp đúng lúc chính là món quà lớn nhất mà bố mẹ có thể dành cho con mình.